Cichociemni to elita żołnierzy, wyselekcjonowanych starannie spośród tych , którzy służyli w PSZ na zachodzie . Musieli odznaczać się wyjątkowymi cechami psychicznymi i fizycznymi , przechodzili morderczy trening , po którym oczekiwali na skok do okupowanej Polski , gdzie zasilali szeregi AK , przeważnie jako oficerowie kierowani na najtrudniejsze odcinki walki z okupantami, bo walka trwała z wieloma wrogami ; Niemcami, sowietami i UPA
Dla przeprowadzających wywiad z Aleksandrem Tarnawskim - Emila Marata i Michała Wójcika , wywiad okazała się przedsięwzięciem karkołomnym . " Upłaz" mimo upływu lat , a może właśnie z tego powodu okazał się bardzo niewdzięcznym rozmówcą , na większość postawionych pytań odpowiadał wymijająco lub w ogóle nie udzielał odpowiedzi . Czy to brak pamięci , czy nadal brak zaufania?
W ten sposób autorzy opowiadając zdawkowo o Tarnawskim , przybliżyli czytelnikom niesamowicie skomplikowaną podczas okupacji sytuację na Nowogródczyźnie , gdzie głównym wrogiem byli pacyfikujący polskie wsie sowieci.
Pojawia się postać " Ponurego"- Jana Piwnika , "Lwa" - Jana Wasiewicza, Janusza Prawdzic -Szlaskiego , a wraz z nimi opis dramatycznych walk na Nowogródczyźnie , z drobiazgowym opisem tragicznej akcji w Szczuczynie . Autorzy w bardzo zwięzłej ale świetnie opracowanej formie , dokonują opisu " Operacji Ostra Brama" czyli walk o Wilno oraz podstępnych działań sowietów , którzy przystąpili do bezwzględnej rozprawy z niedawnymi sojusznikami podczas bitwy o Wilno .
Książka jest także próbą wyjaśnienia skomplikowanych losów AK-owców Nowogródczyzny w nowej rzeczywistości naznaczonej terrorem komunistycznym . Walka naszych bohaterów nie zakończyła się w 1945 roku , trwała nadal , walka o resztkę tego co zostało czyli o zachowanie własnej godności .
Opracowanie Marata i Wójcika " Ostatni", jest chyba najlepszą książką tego duetu autorskiego . Autorzy w sposób subtelny i bardzo wyważony , zapoznali czytelnika z dramatem obrońców naszych kresowych granic , przy okazji przedstawiając swój krytyczny stosunek do opracowań Cezara Chlebowskiego dotyczących Nowogródczyzny w okresie okupacji .
Dostrzec można próbę wyjaśnienia wielu spornych wydarzeń jakie miały miejsce w konspiracji AK-owskiej , w sposób obiektywny . Autorzy nie postawili tak jak w Ptaki drapieżne tezy , którą chcieli udowodnić ale w sposób przejrzysty porządkują i uwypuklają kontrowersje , wobec których nie przedstawiają swojego stanowiska .
" Ostatni" to niezwykle cenna pozycja , stanowią cą nowatorską formę reportażu .
